De leges worden in de meeste gemeenten geheven naar de bouwkosten van het bouwwerk dan wel de aanlegkosten van het uit te voeren werk.
De begrippen ‘bouwkosten’ en ‘aanlegkosten’ worden in de bij de Legesverordening behorende tarieventabel nader gedefinieerd. Deze definities kunnen van gemeente tot gemeente verschillen.
Soms wordt voor deze begrippen weer verwezen naar andere regelingen; uit de tarieventabel moet duidelijk blijken welke regelingen het dan betreft.
Afhankelijk van de te verrichten werkzaamheden kunnen de leges, berekend op basis van de bouwkosten of op basis van de aanlegkosten, worden verhoogd. Dit kan bijvoorbeeld aan de orde komen indien een advies van de welstandscommissie noodzakelijk is dan wel indien anderszins een – al dan niet extern – advies nodig is. Ook voor (bij voorbeeld) buitenplanse afwijkingen kunnen toeslagen op de leges verschuldigd zijn.
De hoogte van de leges houdt geen verband met de omvang van de door de gemeente individueel te verlenen diensten. Veel bedrijven en instellingen ervaren het bedrag aan te betalen leges veel te hoog in relatie tot de omvang van de werkzaamheden die de gemeente moet verrichten voor het verlenen van de gevraagde vergunning. Maar die relatie is er niet, zo heeft de Hoge Raad meer dan eens uitgesproken.
Op het niveau van de legesverordening als geheel geldt wel een specifiek voorschrift: de baten van de leges mogen niet uitgaan boven de gemeentelijke lasten ter zake. Met ‘lasten ter zake’ wordt bedoeld de lasten van de werkzaamheden die de gemeente moet verrichten voor de dienstverlening waarvoor leges kunnen worden geheven. Hierna, onder het kopje ‘jurisprudentie’, gaan wij hier nog nader op in.
Leges zijn verschuldigd voor het in behandeling nemen van een aanvraag tot het verkrijgen van een omgevingsvergunning. Het in behandeling nemen van de aanvraag is het belastbaar feit; niet het verlenen van de omgevingsvergunning. Dit betekent dat leges ook zijn verschuldigd indien de aanvraag tot een omgevingsvergunning wel in behandeling is genomen maar de vergunning niet wordt verleend. Dit laatste kan verschillende oorzaken hebben: zo kan de vergunning worden geweigerd of kan de aanvraag worden ingetrokken. Meestal is in de tarieventabel dan voorzien in een restitutiebepaling voor de verschuldigde leges; de mate waarin de leges dan kunnen worden gerestitueerd is per gemeente verschillend.
In een enkele gemeente zijn de leges pas verschuldigd na het verleend zijn van de gevraagde omgevingsvergunning.
Een omgevingsvergunning is een vergunning voor het bouwen van een bouwwerk en/of een vergunning voor bedrijfsactiviteiten die mogelijk hinder voor mens en milieu zullen veroorzaken.
In de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is vastgelegd in welke gevallen een omgevingsvergunning is benodigd. Niet voor alle bouwactiviteiten is een vergunning benodigd; op www.omgevingsloket.nl is nadere informatie beschikbaar.
Voor ondernemers/bedrijven behoren de leges tot de zakelijke lasten.
Er is heel veel jurisprudentie over de heffing van leges. Dat komt omdat de verschuldigde legesbedragen, vooral voor bedrijven en instellingen, vaak erg hoog zijn. De vraag rijst dan of dat terecht is.
In procedures gaan de discussies meestal over de berekening van de bouwkosten, de berekening van de aanlegkosten of over het antwoord op de vraag of de gemeente niet meer leges heft dan zij als kosten van dienstverlening heeft. Dit laatste houdt verband met het wettelijke voorschrift dat de gemeente – op het niveau van de legesverordening – niet meer baten mag hebben dan zij als lasten ter zake heeft. Dit betekent dat het totaal van alle legesbaten niet mag uitgaan boven het totaal van de lasten die de gemeente heeft voor het verlenen van diensten waarvoor die leges worden geheven. Het gaat hierbij overigens om de ramingen van baten en lasten die van belang zijn voor de tariefbepaling. De gemeenteraad dient met inachtneming van deze baten en lasten de legestarieven vast te stellen.
Legesprocedures zijn veelal complex en vergen een goed inzicht in de reeds bestaande jurisprudentie. Legesprocedures starten met het tijdig aantekenen van bezwaar tegen een aanslag leges. Hierna gaan wij nader in op het maken van bezwaar.
De leges worden geheven door middel van een aanslag, een nota of een factuur. Ook als sprake is van een nota of van een factuur, wordt deze fiscaalrechtelijk behandeld als een belastingaanslag.
In de gemeentelijke legesverordening staat precies hoe de leges worden geheven.
Ja, tegen de aanslag leges, de legesnota of de legesfactuur kun je bezwaar maken. Omdat een nota en een factuur als een belastingaanslag worden behandeld, geldt ook hier een bezwaartermijn van 6 weken na dagtekening van de aanslag, de nota of de factuur.
Op een bezwaar of beroep tegen een legesaanslag, legesnota of legesfactuur zijn de fiscaalrechtelijke procesregels van toepassing. Deze bevatten specifieke, van het algemene bestuursrecht, afwijkende bepalingen. Het bezwaar moet schriftelijk en binnen zes weken na dagtekening van de legesaanslag, legesnota of legesfactuur zijn ingediend. Uiteraard moet degene die een bezwaar indient daartoe ook bevoegd zijn.
Deze vraag is niet zonder meer te beantwoorden. De rechtmatigheid van een legesaanslag, legesnota of factuur hangt af van diverse feiten en omstandigheden. Die feiten en omstandigheden moeten ook worden bezien in het licht van de in de betreffende gemeente van toepassing zijnde Legesverordening en met inachtneming van de geldende jurisprudentie. Dit alles vergt enig onderzoek en dat kost soms tijd. In zo’n situatie is het van belang om alvast een bezwaarschrift in te dienen: de zes-weken-termijn voor het indienen van een bezwaarschrift is immers een fatale termijn. Het tijdig indienen van bezwaar is dan in ieder geval zinvol om de rechten veilig te stellen. Indien het bezwaar niet binnen die zes weken schriftelijk is ingediend kan geen rechtsgeldig bezwaar meer worden gemaakt en is de legesaanslag, legesnota of legesfactuur onherroepelijk.
Aan de hand van de feiten en omstandigheden kan worden beoordeeld wat de kansen op succes zijn in een bezwaar- of beroepsprocedure.
Een bezwaarschrift leidt niet altijd tot het gewenste resultaat; soms is het nodig om het oordeel van de belastingrechter te vragen in een beroepsprocedure of in een procedure in hoger beroep. Blijkens de jurisprudentie zijn er voldoende gevallen waarin de legesaanslag, legesnota of legesfactuur door de belastingrechter is vernietigd, soms door een rechtbank in een beroep, soms door een gerechtshof in hoger beroep. Uiteraard is na hoger beroep ook nog beroep in cassatie bij de Hoge Raad mogelijk.
Voor een tweetal recente rechterlijke uitspraken – één uitspraak waar de aanslag in stand bleef en één uitspraak waar de aanslag is vernietigd – verwijzen wij naar het onderdeel ‘Sjoerd blogt’ op deze website.
Indien u meer wilt weten over het succesvol indienen van een bezwaarschrift of beroepschrift neemt u contact met ons op.
In nagenoeg alle gemeenten worden de leges geheven ter zake van het in behandeling nemen van de aanvraag tot een omgevingsvergunning. Als de aanvrager de vergunningaanvraag intrekt kan een restitutie van leges plaatsvinden; dit is per gemeente verschillend en in de tarieventabel bepaald. In de enkele gemeente die de leges pas heft indien de vergunning is verleend, zijn door het intrekken van de vergunningaanvraag geen leges verschuldigd.